♥️ Polska Sprzed Milionów Lat

W przyszłym miesiącu w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie zostanie otwarta wystawa na temat zmian klimatu Ziemi na przestrzeni setek milionów lat. Przygotowujący ją paleobotanik Scott Wing i paleontolog Brian Huber, chcieli zaprezentować też wykres temperatur powierzchni Ziemi w ciągu ostatnich 500 milionów lat. Zadanie okazało się niezwykle trudne do wykonania, a Kontynuacja tematu prehistorycznych cywilizacji. Ostatnio tematem były artefakty datowane na miliony lat. Tym razem opowiadam o sztucznych strukturach i ślad Wypisz wymaluj pancerne ryby sprzed milionów lat. Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie Dziennik Polski podlegają ochronie. Ian Traynor i Patrick Wintour, korespondenci „The Guardian”. Rządzona przez nacjonalistycznych braci Kaczyńskich Polska wydaje się starać o wygranie II wojny światowej przeciw Niemcom w bunkrach Brukseli. „Gdyby Polska nie przeżyła lat 1939-1945, liczyłaby dziś 66 mln mieszkańców, w związku z czym miałaby dużo większą Na Paryską aukcję trafi skamielina historycznego dinozaura sprzed 180 milionów lat. Ile będzie kosztował prehistoryczny delfin? Sporo! A do tego odpowiedzi jak sytuacja sprzed wieku ma się do tej bieżącej. Po wielkim sukcesie zestawienia poświęconego Polsce w roku 1500 postanowiliśmy pochylić się także na nieco bliższymi czasami. Statystyki wybrałem z albumu wydanego niedawno przez Główny Urząd Statystyczny: 100 lat Polski w liczbach 1918-2018. Polskie komedie z lat 90. XX wieku i początku lat 2000. Bawią i śmieszą do dziś, mowa o wspaniałych polskich komediach z lat 90. i początku 2000. Teksty z tych produkcji stały się Siedmiometrową rybę pancerną, rafy koralowe sprzed 400 milionów lat oraz dziesiątki modeli dawno wymarłych roślin i zwierząt będzie można oglądać już za miesiąc w Centrum Geoedukacji w Kielcach. A na dachu obiektu powstaje wyjątkowy Ogród Doświadczeń. ŚLADY SPRZED MILIONÓW LAT WYD 2023 BAIGENT MICHAEL • Książka ☝ Darmowa dostawa z Allegro Smart! • Najwięcej ofert w jednym miejscu • Radość zakupów ⭐ 100% bezpieczeństwa dla każdej transakcji • Kup Teraz! • Oferta 14028717995 To właśnie nostalgia każe nam wracać dziś do młodzieżowych produkcji sprzed lat. Wspominając o nich, trzeba z przykrością odnotować, że po PRL-u polskie kino zapomniało o młodym widzu. Przez ostatnie trzy dekady rzadko zapraszało go na filmowe wycieczki do świata małych bohaterów i ich wielkich przygód. Łódzka naukowiec opisuje życie seksualne owadów sprzed milionów lat (wideo bez dźwięku) Uniwersytet Polska. Viki ma 12 lat i wzrost trzylatki. Potrzebuje wsparcia. 23 listopada 2023 Odkrycie zostało opisane na łamach czasopisma naukowego „Communications Biology”. Znalezione szczątki należały do wieloryba żyjącego 41 milionów lat temu. Okaz jest wyjątkowy z kilku powodów. Naukowcy przeskanowali zęby i kości wieloryba, aby zrekonstruować wzrost okazu i prześledzić rozwój gatunku. iXbPtR. W Nowohuckim Centrum Kultury przy al. Jana Pawła II swe bogate zbiory zaprezentowało 69 wystawców z całej Polski oraz z Czech i Ukrainy. Można było podziwiać (i kupować) eksponaty pochodzące z całego świata: minerały, skały, skamieniałości, wyroby użytkowe z kamieni ozdobnych, wyroby jubilerskie oraz preparowane owady tropikalne, zwierzęta morskie i muszle. Skamieniałości z minerałamiPiękne kwarce z inkluzjami, skamieniałe trylobity sprzed ok. 470 mln lat, a nawet zęby rekina lub mastodonta można było podziwiać w weekend na XXIII Międzynarodowej Wystawie i Giełdzie Minerałów, Skamieniałości i Wyrobów Jubilerskich "Natura 2006".Ciekawostką wystawy była kolekcja polskich, bajecznie kolorowych minerałów z kopalni miedzi w Lubinie, Polkowicach i Rudnej. -Występują tam przede wszystkim rudy miedzi: kowelin, chalkozyn, chalkopiryt ibornit. Prócz tego mamy jeszcze np. siarczki żelaza(piryt imarkasyt), adotego baryty iwszelkiego rodzaju gipsy (włókniste ikrystaliczne) - wyliczał Henryk Rutyna, pracownik kopalni w Lubinie. -Gipsy występują wskałach osadowych, ale tworzą się wzbiornikach wodnych -solankach. Mają różne barwy, wzależności oddomieszek. Np. związki miedzi dają kolor zielony, domieszki żelaza-oddelikatnie rudego aż pobrąz, natomiast związki bitumiczne -____kolor powodzeniem wśród zwiedzających cieszyło się również stoisko, na którym prezentowano skamieniałości jurajskie, liczące ok. 160 mln lat. Prawdziwą atrakcją był tu amonit o średnicy 56 cm, znaleziony w okolicach Krzeszowic. -Zazwyczaj zdarzają się amonity do30 cm średnicy, atakie olbrzymy jak ten to już unikaty. Pozatym jest to rzadki gatunek -Arisphinctes. WPolsce jest ich tylko 5 -____6 sztuk - wyjaśnił Sebastian Rogula z Klimontowa koło Sandomierza. Inna rzadkość, jaką prezentował kolekcjoner, to koralowiec kolonijny, znaleziony w Górach Świętokrzyskich, który zachował się do dziś w świetnym stanie. -Rzadko spotyka się koralowce wtak dobrym stanie zachowania, najczęściej znajduje się tylko ich ułamki - tłumaczył Sebastian Rogula. -____Ten koralowiec jest zmineralizowany. Koral został tu zastąpiony kalcytem. Być może dlatego tak dobrze się minerałów chętnie podziwiali również kwarce z inkluzjami (np. z rutylem zwanym włosami Wenus), natomiast dzieci zachwycały się zębami polskich rekinów, pochodzącymi z okolic Tomaszowa Mazowieckiego (liczącymi ok. 17 mln lat) oraz olbrzymim zębem mastodonta - zwierzęcia podobnego do mamuta, który znaleziono w Klimontowie. Nie zabrakło na wystawie także ważącego 14,5 kg okazu - fioletowej odmiany kwarcu ametyst z Brazylii. -Pochodzi on zkopalni "Wanda" wprowincji Rio Grande doSul, której właścicielami są potomkowie Józefa Piłsudskiego - zdradził Jacek Szczerba z Krakowa.(PSZ)Fot. Anna**Kaczmarz** Krewetki z LibanuWśród wielu interesujących okazów wyróżniał się zbiór liczących 200 mln lat amonitów z Madagaskaru, trylobitów (najstarszy - znaleziony w Maroku - ma ok. 470 mln lat) oraz skamieniałych krewetek z Libanu (sprzed 100 mln lat). -Prawdopodobnie krewetki zginęły wwyniku jakiejś katastrofy. Może zatoczka, wktórej żyły, została zasypanaprzez burzę piaskową, amoże została odcięta iwoda wyschła. Mógł się do____niej również osunąć stromy brzeg - przypuszcza Andrzej Sobolewicz z Katowic. -____To zjawisko musiało mieć gwałtowny przebieg, bo inaczej martwe już krewetki by się rozłożyły albo zostały pożarte przez padlinożerców. Was ist Öl schon anderes als Fossilien?Patrząc na skamieliny sprzed milionów lat wszystko wskazuje na to że ludzkie życie zaczęło się właśnie wir uns Millionen Jahre alte Fossilien an sie weisen alle darauf hin dass das Leben für die Spezies Mensch wie wir sie kennen genau hier rzeczy różnego rodzaju groby Apaczów jaskinie sprzed milionów lat gdzie kiedyś żyli ludzie nawet podziemną fand alle möglichen Dinge Gräber Millionen Jahre alte Höhlen wo Menschen lebten einen unterirdischen fantastyczne dla mnie w znajdowaniu dinozaurów jest to że jest to zarówno ćwiczenie intelektualneNun was ich so großartig daran finde Dinosaurier zu entdecken ist dass es sowohl eine intellektuelle Sache istTo co za chwilę zobaczymy jest wspomnieniem… odebranym sprzed milionów lat przez mechanizm tego hełmu… i odczytanym przez wrażliwy mózg tej młodej kobiety tutaj dużo bardziej otwarty tak jak u Sladdena niż wir jetzt vorführen das sind Erinnerungsbilder die Millionen Jahre lang in der Materie des Raumschiffs gespeichert waren. Durch das sensible Gehirn dieser jungen Dame wurden diese Bilder reproduziert. Sie ist sehr empfänglich dafür genau wie Sladden mehr als wir się on z morskich stworzeń sprzed 350 milionów lat w przyjemnym słonecznym i ciepłym wurde produziert von Meerestieren vor 350 Millionen Jahren in einem schönen warmen sonnigen Ray: To wapień się on z morskich stworzeń sprzed 350 milionów lat w przyjemnym słonecznym i ciepłym Ray: Es war gefalteter wurde produziert von Meerestieren vor 350 Millionen Jahren in einem schönen warmen sonnigen Klima. Największym z nich było"P" zagłada permska czasem zwane matką wszystkich wymierań. Nummer vier doch die größte von allen war P oder die Perm-Trias-Grenze manchmal auch die Mutter aller Massenaussterben może ma to związek z odległością w czasie bo słonie jak mymają swoje początki w Afryce sprzed 7 milionów lat. Wraz ze zmianą siedlisk i środowisk ludzie podobnie jak słonie wyemigrowali do Europy i vielleicht sind wir über Äonen verbunden da der Ursprung der Elefanten und unsererin Afrika liegt vor gut sieben Millionen Jahren. Als sich Lebensbedingungen und Umwelt veränderten wanderten wir wie die Elefanten nach Europa und Asien ta pozwala nam odpowiedzieć na ciekawe pytanie o relację między mamutami a ich współczesnymi krewnymi słoniami afrykańskimi i Informationen ermöglichen uns dann die Antwort auf eine der interessanten Verwandtschaftsfragen zwischen Mammuts und ihren lebenden Verwandten dem afrikanischen und asiatischen Elefantendie vor 7 Mio. Jahren alle einen gemeinsamen Vorfahren hatten aber das Genom des Mammuts verweist auf einen Vorfahren aus jüngerer Zeit den es mit dem asiatischen Elefanten teilt von vor etwa 6 Mio. Jahren es ist also näher am asiatischen Elefanten dran. Wyniki: 10266, Czas: Na zdjęciu naukowcy podczas badań kamieniołomu w Lechówce koło Chełma. Zespół badaczy z Instytutu Paleobiologii PAN i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej pod kierunkiem prof. Grzegorza Rackiego, odkrył na terenie Polski ślad pradawnej katastrofy kosmicznej sprzed 65 mln lat. Po raz pierwszy spektakularną wizję kolizji Ziemi z planetoidą (tzw. impakt) przedstawił 30 lat temu zespół badaczy pod kierunkiem fizyka-noblisty Luisa Alvareza i jego syna, geologa Waltera Alvareza - przypominają przedstawiciele Instytutu Paleobiologii PAN. W artykule opublikowanym na łamach prestiżowego miesięcznika "Science" wysuwali oni tezę, że to katastroficzne uderzenie gigantycznego (o średnicy 10 km) bolidu w naszą planetę nastąpiło około 65 milionów lat temu i spowodowało kataklizm, w wyniku którego mogło dojść doszło do ogólnoświatowego kryzysu ekologicznego na lądach i w morzach oraz do zagłady większości gatunków, w tym panujących na ówczesnych lądach wielkich gadów - wyjścia do tak śmiałego scenariusza dramatu wieńczącego erę mezozoiczną było odkrycie niezwykle wysokiej koncentracji irydu w skałach pogranicza kredy i paleogenu we włoskiej miejscowości Gubbio w Apeninach Umbryjskich, ale też w Danii i Nowej Zelandii. Pierwiastek ten jest wyjątkowo rzadki w skorupie ziemskiej (rzędu kilkudziesięciu części na miliard), za to w meteorytach jest go tysiące razy więcej. Owa anomalia irydowa - informuje Instytut PAN - zainspirowała środowiska naukowe całego świata do niezwykle ożywionych dyskusji i interdyscyplinarnych badań granicy kredy i paleogenu w celu weryfikacji hipotezy lat teoria później teoria kosmicznej katastrofy znalazła poparcie w faktach - na Półwyspie Jukatan, w skałach pochodzących z tamtego okresu, odkryto wówczas wielki krater uderzeniowy, którego średnica wynosiła 180 km. Przekonało to większość sceptyków, że zespół Alvarezów mógł mieć lat intensywnych poszukiwań dowodów kolizji Ziemi z planetoidą (szokowo zmienione kwarce i inne minerały, nienormalnie wysokie zawartości platynowców, itd.) w 350 stanowiskach rozrzuconych po całym świecie, podsumował niedawno w "Science" (327, 1214-1218) międzynarodowy zespół 42 badaczy pod kierunkiem Petera Schulte. Z uzyskanych danych wynika, że w końcu okresu kredowego doszło na Ziemi do "piekła dantejskiego" na lądach i w morzach w wyniku katastrofy aż do tej pory Polska nie brała udziału w poszukiwaniach kolejnych dowodów apokaliptycznego zderzenia sprzed milionów lat. Na terenie naszego kraju jedyne reprezentatywne wystąpienia skał pogranicza kredy i paleogenu znajdują się bowiem w okolicach Kazimierza nad Wisłą, gdzie - z powodu rozmycia kluczowych osadów w spłycającym się morzu - nie znaleziono dowodów zauważają przedstawiciele PAN, "były jednak znane przesłanki geologiczne pozwalające nam sądzić, iż dalej ku wschodowi następstwo osadów jest bardziej kompletne". I rzeczywiście, okazało się, że i w Polsce można na trafić na ślad katastrofy sprzed badaczy z Instytutu Paleobiologii PAN oraz z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej pod kierunkiem prof. Rackiego, współpracujący z austriackim geochemikiem Christianem Koeberlem znalazł ów ślad katastrofy kosmicznej znalazł w niewielkim opuszczonym łomiku w Lechówce koło Chełma. Eksploatowano tu niegdyś surowiec chemiczny do produkcji prochu strzelniczego (tzw. opokę odwapnioną)."Koncentracje irydu w Lechówce są co najmniej 400 razy wyższe od średniej zawartości tego pierwiastka w skorupie ziemskiej. Co najmniej, bo tutejsze osady zostały silnie zmienione (odwapnione) przez wody krążące w węglanowym masywie skalnym, w trakcie ich późniejszej historii geologicznej. Decydujące znaczenie mógł mieć okres kilku milionów lat na początku ery kenozoicznej (przełom paleocenu i eocenu), gdy na obszarze tym panował wilgotny tropikalny klimat. To wówczas zawartości +kosmicznych+ pierwiastków mogły być istotnie modyfikowane w wyniku ich wtórnej migracji" - zauważają przedstawiciele Instytutu Paleobiologii nie tylko wysokie stężenie irydu zaskoczyło polskich naukowców. Kolejne badania udowodniły, że pierwiastek ten - należący do szlachetnej grupy metali platynowców - wykazuje względnie dużą redystrybucję. Największa anomalia wystąpiła bowiem w skałach kredy, czyli 10 cm poniżej poziomu pierwotnego osadzenia się pyłu poimpaktowego."A zatem w pewnych warunkach iryd mógł przemieszczać się i ponownie koncentrować w poziomach zupełnie niezwiązanych z impaktem i wielkim wymieraniem - tłumaczą badacze. - Ten zaskakujący wniosek kłóci się z powszechnym poglądem o stabilności anomalii irydowej w zapisie kopalnym, ale znajduje potwierdzenie w ostatnich doniesieniach o niezwykłej ruchliwości irydu w profilu glebowym wietrzejących odpadów w hiszpańskiej kopalni pirytu koło Sewilli".Odkrycie polskiego zespołu opisano w najnowszym artykule w internetowym wydaniu "Acta Palaeontologica Polonica" (dostępny na stronie tego kwartalnika: ).PAP - Nauka w Polsce, Katarzyna Czechowiczagt/ 18+ Ta strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Zapamiętaj mój wybór i zastosuj na pozostałych stronach Ciekawy filmik o tym jak wyglądały tereny polski na przestrzeni milionów lat. Takie tam z cyklu nauka i zabawa z © 2007-2022. Portal nie ponosi odpowiedzialności za treść materiałów i komentarzy zamieszczonych przez użytkowników jest przeznaczony wyłącznie dla użytkowników pełnoletnich. Musisz mieć ukończone 18 lat aby korzystać z • FAQ • Kontakt • Reklama • Polityka prywatności • Polityka plików cookies Wycieczki po geologicznych atrakcjach stolicy Warmii Wycieczka 1: Polskie skały Wycieczka “Polskie skały”. Wybierz się na wycieczkę trasą polskich skał. Zobaczysz kilka znanych polskich kamieni budowlanych i dekoracyjnych, zdobiących budynki Olsztyna, a także wielu innych dużych miast naszego kraju. Punkt 1: Piaskowce Nowego Ratusza (Urząd Miasta, pl. Jana Pawła II 1) Fasada Nowego Ratusza wyłożona jest piaskowcem pochodzącym z Dolnego Śląska. Został on zastosowany w bardzo wielu budynkach powstałych na terenie zaboru pruskiego oraz Prus Wschodnich w początkach XX wieku. Do dziś można go oglądać w zabytkach większości miast Wielkopolski, Dolnego Śląska, Pomorza, Warmii oraz Mazur. Piaskowiec z fasady Nowego Ratusza składa się z ziarenek piasku, zazwyczaj grubego piasku, czyli o średnicach sięgających 2 mm, a niekiedy nawet większych, które na przestrzeni wielu milionów lat uległy cementacji i lityfikacji – to znaczy, przestrzenie pomiędzy ziarenkami zostały wypełnione spoiwem (tak zwanym cementem), dzięki czemu skała jest teraz litym i twardym piaskowcem. Piasek, który dał początek piaskowcom z Nowego Ratusza, powstał natomiast na dnie morza znajdującego się 90 milionów lat temu na terenie niemal całej dzisiejszej Polski. Skała, którą tutaj oglądamy, tworzyła się zatem w okresie nazywanym przez geologów kredą, a więc w czasach dinozaurów. Punkt 2: Kolumna Orła Białego (plac Konsulatu Polskiego) Kolumna pomnika wykonana została z granitu z Dolnego Śląska, pochodzącego z kopalni Borów znajdującej się w okolicach Strzegomia. Skała ta ma ponad 300 milionów lat i tworzyła się w trakcie wielkich kolizji kontynentalnych, które doprowadziły do powstania kontynentu Pangea, przyłączenia do Europy terytorium dzisiejszych Sudetów, Czech, części Niemiec, Francji oraz Hiszpanii, a także do wypiętrzenia w miejscu Dolnego Śląska wielkiego łańcucha górskiego. Wydarzenia te wiązały się również z pojawieniem się pod powierzchnią Ziemi wielkich komór zawierających gorący stop skalny, czyli magmę. To właśnie z tej powoli stygnącej i krystalizującej magmy powstały dolnośląskie granity. Punkt 3: Skały z Kolumny Zygmunta w Warszawie (ul. Mikołaja Kopernika 46) Na fasadzie budynku przy ul. Mikołaja Kopernika 46 położone są płyty ze skały, która posłużyła do wykonania pierwszego trzonu Kolumny Zygmunta III Wazy w Warszawie. To od tej kolumny pochodzi potoczna nazwa oglądanej tutaj przez nas skały – “zygmuntówka” lub zlepieniec zygmuntowski. Niekiedy stosowana jest także nazwa “salceson geologiczny”. Skały te wydobywane były w okolicach Kielc, zwłaszcza na południowy-zachód od miasta, w pobliżu Chęcin. Zlepieńce zygmuntowskie powstały w bardzo gorącym klimacie (temperatury powietrza mogły przekraczać 50 st. C), w dolinach górskich na skraju płytkiego morza, które znajdowało się w miejscu dzisiejszej zachodniej Polski około 270 milionów lat temu, a więc w okresie nazywanym przez geologów permskim. Skały te składają się z lekko obtoczonych fragmentów starszych skał, zlepionych czerwonym spoiwem, które wskazuje na wysokie temperatury i przynajmniej okresową suszę. Zlepieńce z ulicy Kopernika stanowią więc pamiątkę po czasach, gdy Polska znajdowała się w strefie zwrotnikowej, a na jej terenie panował pustynny, gorący klimat. Punkt 4: Piaskowce z Gór Stołowych (ul. Emilii Plater 1) Portal wejściowy do Urzędu Marszałkowskiego, od strony ul. Emilii Plater, wykonany został z piaskowca (skała osadowa okruchowa) pochodzącego z Gór Stołowych, z kamieniołomu położonego na południe od Radkowa. Skała ta powstała w płytkim morzu, które około 90 milionów lat temu zajmowało terytorium niemal całej Polski. Oglądając te piaskowce z bliska możemy zobaczyć, jak wyglądał piasek leżący na dnie tego morza – po upływie milionów lat uległ on cementacji i stał się litą skałą określaną mianem piaskowca. Punkt 4 (inne skały): Głazy narzutowe z Urzędu Marszałkowskiego (od strony ulic Emilii Plater, Marszałka Józefa Piłsudskiego, Tadeusza Kościuszki, Mikołaja Reja)Mury Urzędu Marszałkowskiego zostały wyłożone (na wysokości przyziemia oraz parteru) kamieniem polnym, który dotarł na teren Warmii razem z lodem podczas zlodowaceń epoki plejstoceńskiej. Są to zatem tak zwane narzutniaki (inaczej eratyki). Wśród kamieni możemy dostrzec bardzo wiele różnych skał magmowych (głównie granitoidy, ale także gabra i dioryty), przeobrażonych (zwłaszcza gnejsy) oraz osadowych (piaskowce). Taka okładzina ścienna jest typowa dla wielu budynków powstałych na terenie zaboru pruskiego oraz Prus Wschodnich w początkach XX wieku. Budynek Urzędu Marszałkowskiego, a więc dawny gmach rejencji pruskiej w Olsztynie, nie stanowi wyjątku. Punkt 5: Marmury w Planetarium (aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego 38) Posadzka znajdująca się w budynku Planetarium została wykonana z wypolerowanych kawałków polskich marmurów pochodzących z Sudetów, przede wszystkim z miejscowości Sławniowice w okolicach Nysy. Takie posadzki złożone z pokruszonych fragmentów tych skał zaczęto powszechnie stosować w latach 70-tych XX wieku, a ostatnie położono w początkach lat 90-tych. Marmury ze Sławniowic, a także z okolic Stronia Śląskiego, mają niezwykłą historię liczącą aż pół miliarda lat! Powstały one w ciepłym morzu około 550 milionów lat temu jako wapienie (skała osadowa chemiczna), a ponad 200 milionów lat później zostały przeobrażone, stając się marmurem (skała metamorficzna). To przeobrażenie było efektem wielkich kolizji kontynentalnych, które miały miejsce w okresie karbońskim. Na terenie Sudetów wypiętrzone zostały wtedy wysokie łańcuchy górskie, prawdopodobnie mające kilka kilometrów wysokości, a w kotlinach górskich i na przedgórzu tworzyły się wówczas grube pokłady materii roślinnej, które dały początek złożom węgla 2: Spacer po Skandynawii Wycieczka 2: Spacer po Skandynawii Przed tysiącami lat na teren Polski wkroczyły wielkie pokrywy lodowe (lądolody), które powstały w górach Półwyspu Skandynawskiego. Przesuwające się na południe masy lodu zabrały ze sobą kawałki skał pochodzące z obszaru dzisiejszej Szwecji, Finlandii, Estonii, a także z dna obecnego Bałtyku. Lądolód pozostawił je na terenie Warmii. Takie przyniesione przez lód, obce fragmenty skał nazywamy narzutniakami (eratykami). Z kamieni przywleczonych przez lądolód ułożone są bruki Olsztyna, które obejrzymy na trasie wycieczki. Na przestrzeni ostatnich ponad stu lat ze szwedzkich kamieniołomów sprowadzono ponadto wiele skał – takich samych lub podobnych do tych, które przyniósł lądolód. Zdobią one teraz fasady, schody i posadzki budynków: jeden z nich również zobaczymy podczas wycieczki. Punkt 1: Bruk rodem ze Skandynawii (ul. Okopowa) Nawierzchnia ulicy Okopowej jest wybrukowana kamieniami polnymi. Wśród nich widoczne są skały magmowe (głównie granity, zazwyczaj czerwone, ale także czerwone, brązowe i ciemnoszare porfiry oraz czarne bazalty), przeobrażone (w tym gnejsy) oraz osadowe (czerwone piaskowce). Okazy takie jak widoczne w bruku można również znaleźć na terenie całej Warmii. Skały te pochodzą przede wszystkim z terytorium Szwecji i zostały przyniesione do Polski przez lądolód podczas zlodowaceń epoki plejstoceńskiej. Takie przemieszczone w naturalny sposób kamienie określane są mianem narzutniaków (inaczej eratyków). Punkt 2: Mur pamiątką po lądolodzie (ul. Jana z Łajs) Mur oporowy znajdujący się po północnej stronie ulicy Jana z Łajs zbudowany został z narzutniaków (inaczej eratyków). Są to fragmenty skał przyniesione na teren Polski ze Skandynawii oraz z dna dzisiejszego Bałtyku, a za ich transport odpowiedzialny był lądolód epoki plejstoceńskiej. Wśród eratyków znajduje się wiele różnych skał magmowych (głównie granitoidy, ale także gabra i dioryty), przeobrażonych (zwłaszcza gnejsy) oraz osadowych (piaskowce). Punkt 3: Bruk z głazów przyniesionych przez lądolód (ul. Marii Curie-Skłodowskiej) Nawierzchnia ulicy Marii Curie-Skłodowskiej (pomiędzy ulicami Wyzwolenia i Małłków) jest wybrukowana kamieniami polnymi przywleczonymi przez lądolód ze Skandynawii &ndash czyli tak zwanymi narzutniakami (inaczej eratykami). Punkt 4: Skandynawskie granity Domu pod Flagami (ul. Warmińska 14) Fasada Domu pod Flagami wyłożona jest granitem (skałą magmową głębinową) sprowadzonym ze Skandynawii. Skały takie liczą około półtora miliarda lat i są jednymi z najstarszych, jakie można obejrzeć w Olsztynie! Wiele podobnych skał przyniósł także lądolód podczas zlodowaceń epoki plejstoceńskiej – możemy je oglądać w brukach Olsztyna, a także na fasadach budynków z początku XX wieku. Punkt 5: Kamień pamiątkowy Wincentego Pola (park przy ul. Dąbrowszczaków 8) Kamień pamiątkowy to głaz narzutowy, a więc duży (o średnicy ponad pół metra) fragment skały przywleczony przez lądolód. Większość głazów narzutowych, które można obejrzeć na terenie Olsztyna i okolic, trafiło tutaj ze Skandynawii podczas ostatniego zlodowacenia epoki plejstoceńskiej, około 22-17 tysięcy lat 3: Śladem dawnych zderzeń kontynentów Wycieczka 3: Śladem dawnych zderzeń kontynentów Kontynenty przemieszczają się po powierzchni naszej planety w tempie liczonym w centymetrach rocznie. Na przestrzeni milionów lat mogą one przebyć duże odległości. Niekiedy dochodzi do kolizji kontynentów – zdarzeniom takim towarzyszy intensywne wypiętrzanie gór, a skały pogrążone pod nimi na dużych głębokościach ulegają przeobrażeniu. Wiele takich przeobrażonych skał stanowi cenione kamienie dekoracyjne. Na trasie wycieczki możemy zobaczyć kilka efektownych skał, które zdobią budynki Olsztyna i są przy tym pamiątkami po dawnych kolizjach kontynentów. Dzięki nim dowiemy się wielu ciekawych rzeczy o geologicznej historii Ziemi, a także Polski. Punkt 1: Dworzec kolejowy Olsztyn Główny Posadzka budynku dworcowego została wykonana z wypolerowanych kawałków polskich marmurów pochodzących z Sudetów, przede wszystkim z miejscowości Sławniowice w okolicach Nysy. Takie posadzki złożone z pokruszonych fragmentów tych skał zaczęto powszechnie stosować w latach 70-tych XX wieku, a ostatnie położono w początkach lat 90-tych. Wypolerowane płyty tych samych marmurów widoczne są też na ścianach budynku. Marmury ze Sławniowic, a także z okolic Stronia Śląskiego, mają niezwykłą historię liczącą aż pół miliarda lat! Powstały one w ciepłym morzu około 550 milionów lat temu jako wapienie (skała osadowa chemiczna), a ponad 200 milionów lat później zostały przeobrażone, stając się marmurem (skała metamorficzna). To przeobrażenie było efektem wielkich kolizji kontynentalnych, które miały miejsce w okresie karbońskim. Na terenie Sudetów wypiętrzone zostały wtedy wysokie łańcuchy górskie, prawdopodobnie mające kilka kilometrów wysokości, a w kotlinach górskich i na przedgórzu tworzyły się wówczas grube pokłady materii roślinnej, które dały początek złożom węgla kamiennego. Punkt 2: Kościół pw. św. Maksymiliana M. Kolbego (ul. Dworcowa 1B) W stopniach ołtarza widoczne są efektowne skały metamorficzne – gnejsy oraz migmatyty. Tworzą się one w wyniku działania wysokich temperatur i ciśnień, głęboko pod powierzchnią Ziemi, w wyniku przeobrażenia starszych granitów albo skał osadowych okruchowych. Takie kamienie dekoracyjne sprowadzane są ze Szwecji oraz z Indii. Punkt 3: Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego (ul. Bartosza Głowackiego 1) Na posadzce foyer można oglądać gnejsy (skała przeobrażona) Imperial Gold, pochodzące z Indii. Na schodach wejściowych wyłożona jest inna odmiana gnejsu. Skały te są pamiątkami po dawnych kolizjach kontynentów i powstały wskutek oddziaływania wysokich temperatur i ciśnień, podczas pogrążenia na głębokości liczone w dziesiątkach kilometrów. Punkt 4: Budynek przy ul. Kopernika 44 Na fasadzie budynku przy ul. Kopernika 44 znajdują się gnejsy – skały metamorficzne. Powstały one na skutek przeobrażenia w głębi Ziemi starszych skał, granitów lub skał osadowych okruchowych, pod wpływem wysokich temperatur i ciśnień. Warunki takie panują zwłaszcza podczas kolizji kontynentów. Punkt 5: Budynek przy ul. Mickiewicza 21/23 Wejście do budynku przy ulicy Adama Mickiewicza 21/23 wyłożone jest granulitem. Jest to skała przeobrażona powstająca głęboko pod powierzchnią, pod wpływem bardzo wysokich temperatur oraz ciśnień. Jej geneza wiąże się z kolizjami kontynentów. Podczas takich zdarzeń dochodzi do pogrążenia skał w głębi Ziemi, a także do oddziaływania nie potężnych naprężeń. W ten sposób powstają granulity. Granulity widoczne tutaj są importowane z Indii. Jednak również w Polsce można znaleźć podobne skały. Występują one w kilku miejscach na obszarze Dolnego Śląska, który również był (ponad 300 milionów lat temu) areną wielkich kolizji kontynentalnych prowadzących do powstania Pangei. Oprócz granulitów na ulicy Mickiewicza 21/23 możemy obserwować także granity i granitognejsy pochodzące ze Szwecji (wyłożono nimi cokół budynku).Wycieczka 4: Skamieniałości Olsztyna Osobna strona poświęcona skamieniałościom w zabytkach Olsztyna znajduje się tutaj. Wycieczka 4: Skamieniałości Olsztyna W kamieniach budowlanych i ozdobnych wykorzystanych w budynkach Olsztyna można znaleźć skamieniałości – ślady życia sprzed milionów lat. Najstarsze z nich liczą prawie pół miliarda lat! Podczas tej wycieczki udamy się w fascynującą podróż w czasie. Dowiemy się, jak wyglądała Polska i Europa przed milionami lat, a także poznamy wymarłe już zwierzęta, które zamieszkiwały wówczas teren naszego kraju. Punkt 1: Posadzka kościoła garnizonowego (ul. Marcina Kromera 5) Posadzka kościoła garnizonowego ułożona jest z dwóch odmian wapieni (skał osadowych chemicznych): ciemniejsze płytki (brunatne, brązowe, czerwonawe) to wapienie pochodzące z okolic Kielc, powstałe w gorącym morzu okresu dewońskiego, a więc około 375 milionów lat temu; zawierają one skamieniałości gąbek, widocznych w postaci owalnych i nieregularnych zarysów o średnich kilku i kilkunastu centymetrów, a także drobnych, kilkumilimetrowych ‘gałązek’, jasne, zazwyczaj żółte płytki wapieni z okresu jurajskiego, powstałych około 160 milionów lat temu; zawierają one skamieniałości amonitów (zwinięte muszle podzielone przegrodami), belemnitów (miodowe i brunatne kształty przypominające nieco strzałę) oraz gąbek (nieregularne plamy oraz owalne i okrągłe kształty z grubą, perforowaną ścianą i komorą wewnątrz. Punkt 2: Skamieniałości przyniesione podczas zlodowaceń (ul. Zamkowa) W cokole zamku, od strony ulicy Zamkowej, widoczne są kamienie polne. Wśród nich szczególnie interesujące są jasne, niemal białe, niekiedy podobne do betonu kawałki skał. Są to wapienie (skała osadowa chemiczna) powstałe w ciepłym morzu, które około 420 milionów lat temu (w okresie sylurskim) znajdowało się w miejscu dzisiejszego Bałtyku. W czasie zlodowaceń plejstoceńskich skały te zostały przyniesione razem z lodem na teren dzisiejszej Polski. W niektórych wapieniach syluru widoczne są niewielkie muszelki: to skamieniałości ramienionogów – organizmów morskich posiadających muszle złożone z dwóch skorupek, podobne do muszli małży. To jedne ze zwierząt, które żyły w morzu sprzed 420 milionów lat. Punkt 3: Katedra – Najstarsze skamieniałości Olsztyna (ul. Stanisława Staszica 5) W posadzce naw bocznych bazyliki św. Jakuba można zobaczyć szare i brunatne skały ułożone w szachownice. Są to tak zwane wapienie szwedzkie pochodzące z położonej na Bałtyku wyspy Olandii. W wapieniach (skała osadowa chemiczna) możemy znaleźć proste i zagięte, podzielone przegrodami muszle. Są to skamieniałości łodzikowców. Zazwyczaj są one jaśniejsze od otaczającej skały, ale ze względu na ciemności panujące w świątyni do odnalezienia niektórych z nich konieczna jest latarka. Skamieniałości te pochodzą z okresu ordowickiego, a więc liczą sobie około 460 milionów lat! To najstarsze skamieliny jakie możemy zobaczyć w Olsztynie. łodzikowce są dzisiaj bardzo rzadkimi zwierzętami morskimi, jednak w ordowiku zasiedlały one licznie ówczesne morza i były jednymi z najbardziej niebezpiecznych drapieżników. Punkt 3: Katedra – Pamiątka po rafie z tropikalnego morza W kruchcie bazyliki konkatedralnej św. Jakuba znajduje się posadzka ułożona z wapieni (skała osadowa chemiczna) pochodzących z okolic Kielc i powstałych w ciepłym morzu okresu dewońskiego, czyli około 375 milionów lat temu. Terytorium Polski znajdowało się wówczas na południowej półkuli, między zwrotnikiem Koziorożca a równikiem. Takie same skały widzieliśmy wcześniej w posadzce kościoła garnizonowego (ciemne płytki). W wapieniach znajdujących się w posadzce widoczne są skamieniałości organizmów morskich, przede wszystkim gąbek (owalne i nieregularne zarysy o średnicy kilku-kilkunastu centymetrów oraz robakowate kształty o średnicach poniżej centymetra), a także małży (nieregularne, jasne kształty). Zwierzęta te tworzyły strukturę przypominającą współczesną rafę barierową u wybrzeży Australii. Skały z posadzki są więc pamiątką po czasach, kiedy znajdująca się na południowej półkuli Polska przykryta była wodami płytkiego, gorącego morza, zasiedlanego przez organizmy rafotwórcze. Punkt 4: Wapienie ze skamieniałościami ramienionogów (ul. Dąbrowszczaków 30) Fasada budynku Banku PKO przy ul. Dąbrowszczaków 30 wyłożona jest płytami wapienia – skały osadowej chemicznej – zawierającego liczne skamieniałości muszli. Skamieliny te należą do ramienionogów: morskich zwierząt posiadających dwie skorupki podobne do skorupek małży. Były one powszechne w erze paleozoicznej, między innymi w okresie dewońskim (około 370 milionów lat temu), z którego pochodzą oglądane przez nas skały. Oprócz muszli ramienionogów widocznych w postaci przekrojów na powierzchni płyt można jeszcze dostrzec owalne, a także rurkowate szkielety gąbek. Autorami mapy oraz wycieczek geologicznych po Olsztynie są Paweł Wolniewicz (mapa, stanowiska ze skałami), Alicja Szarzyńska (fotografie, stanowiska ze skałami) oraz Maciej Wolniewicz (geologiczne atrakcje związane z Mikołajem Kopernikiem).

polska sprzed milionów lat